Nguyên tắc dùng thuốc điều trị suy giảm chức năng gan

Gan được ví như “nhà máy” thực hiện chuyển hóa thuốc, gan nhận vai trò xử lý hầu hết các loại thuốc khi qua nó. Khi thường xuyên tiếp xúc và chuyển hóa thuốc khiến nó dễ chịu những tác dụng phụ từ thuốc dẫn tới tổn thương, ảnh hưởng xấu tới quá trình phục hồi chức năng gan, gan bị bệnh sẽ càng lâu khỏi hơn. Do đó, đối với người bị suy giảm chức năng gan cần đặc biệt cẩn trọng khi sử dụng thuốc điều trị.

Thực tế,  việc sử dụng thuốc điều trị cho người suy gan gặp khá nhiều khó khăn. Do chức năng chuyển hóa thuốc của tế bào gan bị suy giảm, có thể dẫn tới nhiễm độc thuốc, chức năng sản xuất protein giảm làm tăng nhiễm độc với các thuốc liên kết protein như phenytoin, prednisolon. Giảm khả năng sản xuất và bài tiết mật có thể gây ra tích tụ với các loại thuốc được bài xuất ở dạng không đổi ví dụ như rifampicin.

Trong trường hợp suy giảm chức năng gan, việc dùng thuốc phải được thực hiện dưới sự giám sát cẩn thận của bác sĩ chuyên khoa để đảm bảo an toàn và hiệu quả của thuốc. Sử dụng thuốc cho bệnh nhân cần phải đảm bảo nguyên tắc sau:

• Cần giảm lượng thuốc cần sử dụng ở mức tối thiểu.
• Tránh dùng các loại thuốc gây độc hại cho gan. Các loại thuốc gây ứ dịch (thuốc chống viêm không steroid – NSAID, corcorticosteroid) có thể làm cho phù và cổ trướng nặng thêm ở bệnh nhân gan mãn tính. Bệnh não do gan có thể nặng thêm khi dùng thuốc giảm đau, thuốc an thần, thuốc lợi tiểu mất kali, thuốc chống táo bón
• Điều chỉnh liều lượng của nhiều loại thuốc cho người bị suy giảm chức năng gan để tránh hiện tượng ngộ độc cho gan.
• Đối với những thuốc dùng lâu dài, triệu chứng viêm gan do thuốc có thể không rõ ràng, cần khám lâm sàng và xét nghiệm chức năng gan định kỳ theo hướng dẫn của bác sĩ.
• Nếu có dấu hiệu bất thường như mệt mỏi, chán ăn, vàng da, nước tiểu sậm… cần thông báo ngay cho bác sĩ điều trị.
• Đối với trẻ em thiếu tháng, chức năng gan chưa phát triển hoàn thiện nên cần thận trọng khi sử dụng thuốc ở đối tượng này.

☛ Đọc thêm: Các triệu chứng suy giảm chức năng gan

Thuốc điều trị suy giảm chức năng gan thường được sử dụng!

Sử dụng thuốc là phương pháp phổ biến áp dụng trong điều trị suy giảm chức năng gan. Sau đây là những nhóm thuốc được dùng để cải thiện tình trạng này:

Nhóm thuốc tây

Tùy thuộc vào từng nguyên nhân gây bệnh, tình trạng và điều kiện sức khỏe, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị sao cho phù hợp. Nếu trường hợp nhẹ, gan chưa bị tổn thương nhiều, chức năng gan chưa bị suy giảm nặng nề, bác sĩ sẽ kê một số loại thuốc để ngăn chặn tác nhân gây suy gan.

Thuốc dùng trong điều trị suy giảm chức năng gan có nhiều nhóm khác nhau. Tùy thuộc vào nguyên nhân gây suy gan cũng như mức độ suy giảm chức năng gan của bệnh nhân như thế nào mà bác sĩ kê thuốc điều trị. Một số loại thuốc được dùng trong điều trị suy giảm chức năng gan bao gồm:

• Nhóm thuốc chống viêm gan: Điển hình là interferon, lamivudin, adefovir, entecavir, telbivudin và tenofovir…
• Nhóm thuốc có tác dụng giảm tiêu cực hóa miễn dịch: cyclosporine, tacrolimus, mycophenolate mofetil…
• Nhóm thuốc hỗ trợ chức năng gan: Silymarin, tiền mê hoặc hội, berberine, vitamin E…
• Nhóm thuốc hạ men gan: Lactulose, rifaximin…

Nhóm thuốc nam

Bên cạnh sử dụng thuốc tây điều trị theo chỉ định của bác sĩ, một số trường hợp nhẹ có thể áp dụng các bài thuốc dân gian để cải thiện chức năng gan. Một số bài thuốc thường được áp dụng như:

1. Bài thuốc từ Atiso

Atiso từ lâu đã được biết đến với công dụng mát gan, nhuận tràng, lợi tiểu giúp cơ thể tăng tiết mật đồng thời giúp bảo vệ gan và chống độc. Thảo dược này thường được dùng nhiều trong các bài thuốc giải độc gan, hỗ trợ điều trị bệnh lý viêm gan.

Cách thực hiện khá đơn giản:

• Rửa sạch hoa atiso, chẻ dọc thành từ 6 – 8 miếng.
• Luộc chín, nấu canh hoặc dùng để hầm xương lợn.

**Lưu ý: Bạn chỉ nên dự trữ trong tủ lạnh tối đa 7 ngày, khi nấu không dùng nồi nhôm hay gang. Bởi các kim loại này sẽ làm mất màu, gây đắng và khó ăn.

2. Bài thuốc từ diệp hạ châu

Diệp hạ châu có vị đắng, tính mát được dùng để giải độc gan, tăng cường chức năng gan, hỗ trợ bổ gan khá hiệu quả. Cách sử dụng như sau:

• Lựa chọn những cây diệp hạ châu già, rửa sạch, phơi khô và cắt thành từng khúc nhỏ bảo quản để dùng dần.
• Mỗi lần sử dụng lấy khoảng 10g dược liệu, đun sắc lấy nước uống hàng ngày.

3. Bài thuốc từ nghệ

Nghệ có vị cay, hơi nóng và tính hàn; có tác dụng hoạt huyết chỉ thống, hành khí giải uất, thanh nhiệt lương huyết. Do đó, người bệnh có thể dùng để giải độc, mát gan, lợi gan mật, giúp tăng cường hiệu quả thải độc cho lá gan.

Bạn thực hiện như sau:

• Chuẩn bị nghệ 16g, kê nội kim 16g, kim tiền thảo 20g, hồ đào 20g, hải kim sa 20g.
• Cho các nguyên liệu vào ấm cùng 500g nước, sắc cho tới khi còn 100ml thì dừng lại.
• Uống hết lượng nước này trong ngày, áp dụng liên tục trong 1 tuần.

4. Bài thuốc từ cà gai leo

Cà gai leo có vị hơi the, tính ấm; là thảo dược nổi tiếng trong việc cải thiện các bệnh lý về gan. Y học hiện đại chứng minh, hoạt chất glycoalkaloid trong cà gai leo có thể hỗ trợ điều trị viêm gan virus. Dùng cà gai leo còn giúp hỗ trợ cải thiện hệ miễn dịch cũng như các triệu chứng của bệnh viêm gan.

Cách dùng cà gai leo trong điều trị suy giảm chức năng gan như sau:

• Cà gai leo rửa sạch, cho vào nồi đun cùng 200ml nước
• Chờ khi nước sôi, vặn nhỏ lửa chừng 10 phút thì tắt bếp.
• Chắt nước uống hàng ngày.

Lưu ý khi dùng thuốc điều trị suy giảm chức năng gan

Khi sử dụng bất kỳ thuốc điều trị nào, bệnh nhân cần tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên môn để được tư vấn đúng đắn về loại thuốc sử dụng, liều lượng cũng như thời gian. Trước khi sử dụng thuốc, cần đọc kỹ hướng dẫn sử dụng, tuân thủ theo đúng chỉ định của bác sĩ. Tuyệt đối không được tự ý điều chỉnh liều lượng hay thời gian dùng thuốc để tránh gây ra những tác dụng phụ không mong muốn.

Như đã trình bày ở trên, cần thận trọng khi sử dụng bất cứ loại thuốc nào đối với người bị suy giảm chức năng gan. Có một số nhóm thuốc bạn cần tránh hoặc thận trọng khi sử dụng, cụ thể như sau:

• Thuốc kháng sinh nhóm macrolid như erythromycin, clarithromycin, azithromycin… gây độc cho gan.
• Thuốc kháng sinh nhóm bêta-lactam: ceftriaxon, cloxacilin khi sử dụng cần theo dõi chức năng gan ở người bệnh gan.
• Các loại kháng sinh khác như tetracyclin, cloramphenicol, metronidazol, clindamycin.
• Thuốc chống viêm không steroid (NSAID): điển hình là diclofenac không dùng ở bệnh nhân gan nặng; acetylsalicylic acid, ibuprofen, indomethacin, ketoprofen, meloxicam, naproxen, piroxicam, tenoxicam… làm tăng nguy cơ xuất huyết tiêu hóa.
• Thuốc giảm đau nhóm opi: Các thuốc morphin, pethidin, fentanyl, dextropropoxyphen, codein, dextromethorphan… có thể làm gia tăng hôn mê ở người bệnh gan.
• Nhóm thuốc chống nấm như ketoconazol, griseofulvin không dùng ở bệnh nhân gan nặng.
• Thuốc kháng histamin: Các thuốc kể đến như clorpheniramin, promethazin, diphenhydramin, dimenhydrinat cần lựa chọn cẩn trọng với từng trường hợp bệnh gan cụ thể.
• Các thuốc chống ung thư như cyclophosphamid, cytarabin, doxorubicin, methotrexat, vinblastin, vincristin có thể gặp tác dụng phụ là xơ gan nếu sử dụng hàng ngày liên tục. Methothrexat không dùng cho người nhiễm khuẩn nặng ở gan.
• Thuốc chống lao: Bao gồm isoniazid, pyrazinamide, rifampicin.
• Thuốc lợi niệu: nhóm thiazide và quai henle (furosemid, hydroclorothiazid) dễ gây ra tình trạng thiếu kali huyết có thể làm thúc đẩy hôn mê.
• Thuốc paracetamol rất có hại cho gan, đặc biệt khi dùng quá liều hoặc quá dày giữa các lần uống.
• Nhóm thuốc quinolon: bao gồm ciprofloxacin, nalidixic acid, norfloxacin, ofloxacin.
• Nhóm thuốc chống đông máu đường uống: warfarin.
• Thuốc chống tăng mỡ máu thuộc nhóm statin: simvastatin.
• Thuốc ngủ: diazepam.
• Thuốc tránh thai đường uống.

Lời khuyên của thầy thuốc

Suy giảm chức năng gan là nguyên nhân khiến bạn phải đối mặt với nhiều bệnh lý gây ảnh hưởng tới sức khỏe. Do đó, các chuyên gia sức khỏe thường khuyên nên thực hiện các biện pháp phòng ngừa bằng cách:

• Xây dựng chế độ ăn uống khoa học, bổ sung các loại rau củ quả, trái cây, các loại rau lá xanh đậm để bổ sung vitamin và các chất chống oxy hóa cho cơ thể. Đừng quên bổ sung nhóm thực phẩm có lợi cho gan, mát gan như các loại nước ép trái cây, trà atiso, cà gai leo, nước gạo lứt…
• Hạn chế các loại đồ ăn nhiều dầu mỡ, đồ ăn chế biến sẵn hoặc các chất phụ gia để giảm tải “gánh nặng” cho gan.
• Hạn chế rượu bia, đồ uống có cồn, chất kích thích, không hút thuốc lá.
• Có chế độ làm việc và nghỉ ngơi hợp lý, không nên thức quá khuya, ngủ đủ 8 tiếng mỗi ngày.
• Tập luyện thể dục thể thao đều đặn, lựa chọn các bộ môn thể thao phù hợp với bản thân để hỗ trợ giải độc gan hiệu quả.
• Thăm khám sức khỏe định kỳ nhằm phát hiện sớm các bệnh lý (nếu có) và có biện pháp điều trị kịp thời.
• Tiêm vắc xin phòng bệnh viêm gan A, B theo đúng quy định.
• Quan hệ tình dục an toàn, phòng tránh các bệnh lây nhiễm qua đường tình dục.
• Duy trì cân nặng ở mức hợp lý.

☛ Đọc thêm: Top 10+ thực phẩm cải thiện chức năng gan

Suy giảm chức năng gan là gì?

Gan là cơ quan tiêu hóa nắm giữ nhiều chức năng cần thiết cho cơ thể. Khi gan hoạt động quá tải, bị tấn công bởi virus, tác nhân gây hại… làm tế bào gan bị tổn thương. Khi mức độ tổn thương nặng không thẻ phục hồi và hoạt động trở lại làm suy giảm chức năng gan.

Suy giảm chức năng gan hay còn gọi là suy gan là tình trạng lá gan bị tổn thương tới mức biến dạng và không thể tự phục hồi, hoạt động trở lại. Khi gan bị suy giảm chức năng dẫn tới những ảnh hưởng nghiêm trọng đối với sức khỏe.

Hội chứng suy giảm chức năng gan được phân làm 2 dạng:

• Suy gan cấp tính: Gan bị suy giảm chức năng nhanh, có thể ngừng hoạt động trong vài ngày, thậm chí vài tuần. Phần lớn các trường hợp suy gan cấp đều không có tiền sử bệnh về gan hoặc có dấu hiệu bất thường về gan trước đó.
• Suy gan mạn tính: Gan chịu tổn thương kéo dài nhiều năm, những tổn thương này tích tụ theo thời gian khiến gan không còn hoạt động bình thường nữa, thậm chí gan ngừng hoạt động.

Triệu chứng suy giảm chức năng gan

Gan có khả năng tái tạo tốt nên ở giai đoạn đầu của suy giảm chức năng gan thường khó nhận biết, dễ nhầm lẫn với triệu chứng bệnh khác. Khi có triệu chứng xuất hiện thì cơ thể đã chuyển sang giai đoạn nặng. Tuy nhiên, nếu chú ý người bị suy giảm chức năng gan có thể nhận thấy một số triệu chứng như:

1. Cơ thể mệt mỏi, thường cảm thấy buồn ngủ

Suy gan khiến chức năng giải độc của gan bị suy giảm, các chất độc hại bị tích tụ lại trong cơ thể gây ảnh hưởng xấu lên hệ thần kinh làm cơ thể luôn trong trạng thái mệt mỏi, suy nhược, dễ bị kiệt sức và thường cảm thấy buồn ngủ.

2. Rối loạn tiêu hóa

Bệnh nhân có các dấu hiệu chán ăn,  khó tiêu, buồn nôn, chướng bụng, sợ mỡ, đi ngoài phân lỏng bất thường. Nguyên nhân do gan suy yếu, mật không được bài tiết đủ khiến hệ tiêu hóa làm việc không hiệu quả như trước. Điều này khiến người bệnh không còn thèm ăn và thường xuyên xuất hiện những cơn buồn nôn, tiêu chảy.

3. Mẩn ngứa, mụn nhọt, nổi mề đay

Gan suy giảm chức năng khiến bạn thường bị nổi mụn nhọt, mẩn ngứa. Điều này được giải thích do gan không đào thải được các độc tố ra bên ngoài nên gây ứ đọng lại trong cơ thể làm suy giảm hệ miễn dịch. Từ đó gây kích ứng làm nổi mụn nhọt, mẩn ngứa trên da.

4. Vàng da vàng mắt

Vàng da, vàng mắt là dấu hiệu phổ biến cảnh báo chức năng gan suy giảm. Nguyên nhân do bilirubin tích tụ trong cơ thể không được đào thải ra bên ngoài gây biến đổi sắc tố da và tròng mắt của bệnh nhân.

5. Sụt cân nhanh chóng

Chức năng gan suy giảm khiến gan không thể chuyển hóa các chất dinh dưỡng để đi nuôi cơ thể. Tình trạng này kéo dài khiến bạn bị sụt cân nhanh chóng.

6. Hơi thở nặng mùi

Khi gan suy yếu, các chất độc không thể bị thải ra bên ngoài. Đặc biệt là gan chưa lọc hết hoàn toàn lưu huỳnh khỏi các acid amin, chất này tiếp tục đi theo máu và di chuyển tới phổi, tạo nên sự gia tăng hợp chất hữu cơ dimethyl sulfide, cùng với nồng độ amoniac và ketone cao khiến hơi thở của bạn nặng mùi hơn.

7. Da dễ bầm tím

Da dễ bầm tím, dễ chảy máu khi bị thương cũng là dấu hiệu bất thường cảnh báo chức năng gan suy giảm mà bạn không nên bỏ qua. Khi chức năng gan suy yếu kéo theo số lượng protein hỗ trợ quá trình đông máu bị sụt giảm đáng kể. Đồng thời,. các chất độc không được hóa giải và thải ra khỏi cơ thể hoàn toàn, quá trình đông máu cũng bị rối loạn. Bệnh nhân phát hiện máu đông dưới bề mặt da, hình thành các vết bầm tím bất ngờ.

8. Bệnh lý não gan

Hội chứng não gan thường xảy ra ở bệnh nhân suy yếu chức năng gan ở mức xơ gan và suy gan cấp. Khi các chất độc tích tụ lại trong cơ thể mà gan không đào thải được hết sẽ đầu độc não bộ. Các dấu hiệu phổ biến thường là cảm xúc không ổn định, trí nhớ giảm sút, giảm khả năng tập trung, mất ngủ, trầm cảm, hôn mê…

9. Phù nề

Chức năng gan suy giảm khiến các hormone kéo theo hiện tượng giảm tổng hợp albumin, giảm áp lực keo. Nước trong lòng mạch dễ bị thoát ra ngoài gây ra hiện tượng phù. Bạn đầu chỉ phù ở 2 chi dưới, sau nặng dần gây phù toàn thân. Lúc này thường đi đôi với cổ trướng to.

Ngoài ra, chức năng gay suy giảm khi xét nghiệm người bệnh có một số dấu hiệu sau:

• Men gan tăng
• Giảm tiểu cầu
• Albumin máu giảm
• Bilirubin trong máu tăng
• Prothrombin máu hạ dưới 75%, thời gian đông máu kéo dài
• NH3 tăng, Urê cũng có xu hướng tăng trong máu vì giảm bài tiết ra.

Cần làm gì khi xuất hiện triệu chứng suy giảm chức năng gan?

Ngay khi xuất hiện dấu hiệu cảnh báo suy giảm chức năng gan, bạn không nên có tâm lý chủ quan mà chủ động tới các cơ sở y tế uy tín để thăm khám cụ thể kết hợp với điều chỉnh lối sống. cụ thể:

1. Thăm khám sớm

Thông qua thăm khám bác sĩ chẩn đoán bạn đang gặp vấn đề gì về sức khỏe và tư vấn điều trị hợp lý.

Một số phương pháp chẩn đoán được áp dụng như:

• Chẩn đoán xác định: Bác sĩ thăm khám và hỏi các triệu chứng lâm sàng mà bệnh nhân gặp phải như vàng da, vàng mắt, cơ thể mệt mỏi, buồn nôn, ăn uống kém…
• Thông qua xét nghiệm máu: Xét nghiệm này rất cần thiết nhằm xác định tình trạng hoạt động của lá gan. Thử nghiệm thời gian prothrombin tức là đo thời gian máu đông là bao lâu. Nếu mắc chứng suy gan cấp thì quá trình đông máu sẽ diễn ra chậm hơn bình thường.
• Hình ảnh học: Siêu âm để kiểm tra mức độ tổn thương gan và tìm nguyên nhân gây bệnh. Chụp CT hoặc MRI có thể được đề nghị để kiểm tra gan và các mạch máu.
• Kiểm tra mô gan: Kỹ thuật này giúp xác định nguyên nhân tổn thương gan, biết được mức độ tổn thương ở mức nào.

2. Điều chỉnh lối sống sinh hoạt

Xây dựng một chế độ ăn uống và sinh hoạt lành mạnh giúp cải thiện hiệu quả chức năng gan, đồng thời giúp quá trình điều trị đạt hiệu quả tốt nhất.

Về chế độ sinh hoạt:

• Nghỉ ngơi nhiều, không nên làm các công việc nặng nhọc
• Hạn chế tối đa sử dụng rượu bia, hút thuốc lá.
• Tiêm vắc xin phòng bệnh viêm gan A, B để giảm thiểu  nguy cơ mắc các bệnh về gan.
• Không nên thức khuya.
• Duy trì tập luyện hàng ngày, lựa chọn các môn thể thao phù hợp với bản thận để khí huyết lưu thông.
• Kiểm soát tâm trạng, giảm căng thẳng, stress.

Về chế độ ăn uống:

• Hạn chế các đồ ăn có chứa nhiều dầu mỡ, đồ ăn chế biến sẵn hoặc đồ có chứa nhiều chất phụ gia.
• Bổ sung các thực phẩm tốt cho gan như nước gạo lứt, trà atiso, nước ép trái cây…
• Tăng cường bổ sung các loại cá giàu omega 3, dùng dầu oliu, các loại hạt, rau có màu xanh đậm.
• Trái cây mát gan như bưởi, việt quất, nam việt quất, nho.

☛ Tham khảo thêm tại: Top 10+ thực phẩm cực tốt cho gan nên bổ sung

Phương pháp điều trị suy giảm chức năng gan

Dựa vào tình trạng bệnh lý, điều kiện sức khỏe của từng bệnh nhân mà bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị sao cho hợp lý để mang lại hiệu quả cao nhất. Các phương pháp điều trị bao gồm:

1. Dùng thuốc

Những trường hợp suy giảm chức năng gan ở mức độ nhẹ, gan chưa bị tổn thương quá nhiều thì bác sĩ sẽ kê đơn thuốc cho bệnh nhân nhằm ngăn chặn các tác nhân gây suy gan đồng thời hỗ trợ phục hồi chức năng gan.

☛ Tham khảo thêm tại: Top 7 sản phẩm tăng cường chức năng gan

2. Phẫu thuật

Những trường hợp gan bị tổn thương 1 phần, bác sĩ chỉ định cắt bỏ phần gan bị tổn thương đó nhằm tránh lây lan sang các vùng gan khác. Đặc điểm của gan có chức năng tự phục hồi nên việc cắt bỏ 1 phần của gan sẽ không gây ảnh hưởng nhiều tới sức khỏe của bệnh nhân.

3. Ghép gan

Gan bị tổn thương ở mức độ nặng, diện tích khu vực bị tổn thương rộng và không có khả năng phục hồi, gan cũng không thực hiện được các chức năng vốn có của nó thì ghép gan là biện pháp bắt buộc nhằm đảm bảo sức khỏe của bệnh nhân. Tuy nhiên, chi phí thực hiện phương pháp này khá cao và cần có nguồn tạng phù hợp.