Bệnh viêm gan B là một trong những nguyên nhân hàng đầu đẫn đến ung thư gan, diễn tiến của bệnh khá phức tạp, điều trị thì tốn kém. Trong khi Việt Nam lại nằm trong vùng có tỷ lệ người mắc viêm gan B cao trên thế giới. Chính vì vậy, việc chích ngừa viêm gan B được coi là biện pháp phòng ngừa vô cùng quan trọng. Bài viết tổng hợp dưới đây sẽ giải đáp mọi thắc mắc cũng như gửi tới người đọc những thông tin hữu ích trong cuộc chiến chống lại căn bệnh này.
Mục lục
Chích ngừa viêm gan B có an toàn tuyệt đối?
Một số người được tiêm chủng nhưng vẫn bị nhiễm bệnh là do việc bảo quản vắc-xin không đúng quy chuẩn kỹ thuật hoặc do người đó đã mang mầm bệnh sẵn trong người.
Khoa học đã chứng minh vắc-xin viêm gan B có rất ít tác dụng phụ và an toàn với tất cả mọi người. Ra đời từ năm 1982, đến nay đã có 2 tỉ liều vắc-xin được sử dụng trên toàn thế giới. Tỉ lệ các phản ứng xảy ra với vắc-xin là rất hiếm. Triệu chứng của các phản ứng này thường là đỏ da, khó thở và tụt huyết áp. Không có báo cáo ca tử vong vì chích ngừa viêm gan B.
Chích ngừa vào thời điểm nào là hợp lý?
Tỉ lệ truyền nhiễm từ người mẹ mang virus viêm gan B sang cho con là 90%. Trong khi đó, tỉ lệ nhiễm virus trong cộng đồng hiện chiếm từ 10%-20% dân số nên việc tiêm vắc-xin viêm gan B trong vòng 24 giờ sau sinh là rất quan trọng.
- Thời điểm 24 giờ sau sinh:
- Phòng 85-90% các trường hợp lây nhiễm virus viêm gan B từ mẹ sang con.
- Giảm 16-20% số người lành mang bệnh, từ đó giảm tỉ lệ người bị xơ gan, ung thư gan trong tương lai.
- Thời điểm 7 ngày sau sinh:
- Phòng 50-57% khả năng lây nhiễm từ mẹ sang con, càng tiêm muộn tỉ lệ này càng giảm dần.
- Các virus có điều kiện phát triển, nhân lên.
Theo các chuyên gia, trẻ mới sinh cũng cần có thời gian thích nghi với môi trường bên ngoài; sự ổn định nhịp thở, da hồng, bú tốt là những dấu hiệu chứng tỏ một trẻ khỏe mạnh, khi đó có thể tiêm vắc-xin mà vẫn bảo đảm trẻ được tiêm trong vòng 24 giờ sau khi sinh. Tiêm vắc-xin sớm được coi là một cuộc đua giữa sự nhân lên của virus và vắc-xin tạo kháng thể nên nhiều nước đã tiêm ngay trong vòng 12 giờ sau khi trẻ chào đời.
Mẹ âm tính, con có nguy cơ nhiễm bệnh không?
Tỉ lệ người lành mang virus viêm gan B ở Việt Nam khá cao nên trẻ không được tiêm trong 24h sau sinh vẫn có nguy cơ nhiễm bệnh từ môi trường, người chăm sóc trẻ hay thậm chí là người mẹ dù có kết quả âm tính với xét nghiệm HbsAg.
Trường hợp mẹ có xét nghiệm HBsAg âm tính thì trẻ vẫn cần phải tiêm vắc-xin ngay sau sinh bởi không loại trừ xét nghiệm âm tính giả trong khi mẹ vẫn đang nhiễm virus viêm gan B. Ngoài ra, người mẹ đang nhiễm ở thời kỳ cửa sổ (30-60 ngày) nên không phát hiện được qua xét nghiệm… Vắc-xin viêm gan B là một trong những vắc-xin an toàn, các phản ứng sau tiêm có thể xảy ra như sưng, đau tại chỗ tiêm, sốt hoặc mệt mỏi, kích thích…
Chích ngừa rồi thì có bị viêm gan B nữa không?
Để đảm bảo cho vắc-xin có hiệu quả phải bảo quản ở nhiệt độ 2 đến 80 độ C nhưng không đông lạnh, phải tiêm đủ số lần theo các khoảng thời gian quy định. Vẫn có khoảng 2,5 đến 5% số người sau khi tiêm chủng vẫn bị mắc bệnh. Nhưng người không may mắn này có thể do:
- Vắc-xin viêm gan B tiêm vào không đảm bảo chất lượng.
- Vắc-xin quá hạn sử dụng.
- Khả năng đáp ứng miễn dịch kém (người già yếu, người có hệ thống miễn dịch suy giảm…)
- Người bệnh đã bị nhiễm virus tiềm ẩn trước khi tiêm trong thời gian dài.
Chích ngừa viêm gan B thực hiện như thế nào?
Để việc chích ngừa hiệu quả nhất giúp lượng kháng thể tạo ra đủ để chống lại sự lây nhiễm, trẻ cần tiêm ba mũi vắc-xin theo hai cách sau đây:
- Tiêm mũi đầu tiên vào tháng thứ nhất. Mũi thứ hai cách mũi thứ nhất 1 tháng. mũi thứ ba cách mũi thứ hai 6 tháng. Đây là cách tiêm cơ bản nhất có thể áp dụng với tất cả mọi người.
- Khoảng cách giữa 3 mũi cách nhau 1 tháng. Mũi thứ nhất tiêm vào tháng đầu tiên, sau một tháng thì tiêm mũi thứ hai, mũi thứ ba cũng tiêm cách mũi thứ hai 1 tháng. Cách tiêm này có lịch trình khá dồn dập nhằm tạo ra đợt kháng thể nhanh và nhiều nhất trong thời gian ngắn để chống lại siêu vi B. Cách này thường được áp dụng cho trẻ sơ sinh có mẹ nhiễm viêm gan B
Trẻ em thường được tiêm ở vùng cơ vai. Đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ thì được tiêm ở vùng trước đùi.
Làm sao để biết chích ngừa viêm gan B có tác dụng?
Với cách thứ nhất, hơn 96% người được chủng ngừa có nồng độ kháng thể đủ để bảo vệ cơ thể ở tháng thứ 7. Để biết được cơ thể có đủ lượng kháng thể cần thiết hay không, bạn cần đến cơ sở khám chữa bệnh để xét nghiệm và nhận kết quả.
Đối với cách thứ hai, hơn 15% số trẻ sơ sinh được tiêm có kháng thể bảo vệ 1 tháng sau mũi đầu tiên. Bác sĩ dùng xét nghiên Anti HBs để xác định người bệnh có kháng thể bảo vệ hay chưa. Anti HBs với trị số > 10 IU/l đồng nghia với việc chủng ngừa đã phát huy tác dụng. Thời hạn bảo vệ cơ thể bạn khỏi viêm gan B sau khi tiêm chủng là 15 năm. 95% số người tiêm chủng miễn nhiễm với bệnh.
Tìm hiểu thêm: Hướng dẫn chích ngừa vắc xin viêm gan B