Cây Cà gai leo: Cẩm nang dược liệu và công dụng

Cây Cà gai leo (hay cây Cà gai dây, Cà quýnh, Gai cườm, Cà lù, Cà lạnh) có tên khoa học là Solanum Hainanense Hance Solanaceae.

Cà gai leo có thân nhỏ, mọc leo hoặc bò có thể dài đến 6m hoặc hơn. Thân cây nhẵn, hóa gỗ, phân Cành nhiều. Cành cay phủ lông hình sao và có rất nhiều gai cong màu vàng. Lá cây mọc so le, mặt trên lá có gai, mặt dưới có lông mềm màu trắng hình sao. Lá hình bầu dục hoặc hình thuôn. Cây nở hoa hình xim ở phần kẽ lá, từ 2 đến 5 hoặc 7 đến 9 hoa, màu trắng hoặc tím nhạt. Đến khi ra quả mọng, khi chín màu đỏ chót. Hạt Cà gai leo dẹt, màu vàng.

Hình ảnh cây Cà gai leo trong tự nhiên.

1. Cây Cà gai leo dễ bị nhầm lẫn

Lọai Cà gai leo này còn rất dễ nhầm với các loại Cài dại khác. Cà dại hoa cũng màu trắng, hay Cà độc dược, cây Solanum Thorelli… đều là những loại cây cùng họ và rất dễ nhầm lẫn với Cà gai leo thông thường. Chỉ có một vài điểm khách biệt là cây Solanum Thorelli có cụm hoa đơn độc chứ không mọc thành xim, hoa có 5 cánh so với 4 cánh của Cà gai leo thường dùng. Nhiều người không phân biệt được nên có thể dễ dàng sử dụng nhầm dẫn đến hiệu quả chữa bệnh giảm, thậm chí có thể bị ngộ độc nếu sử dụng phải cây Cà độc. Thực phẩm này không phải là thuốc không có tác dung thay thế thuốc chữa bệnh.

Xem thêm: Dùng cà gai leo hiệu quả trong điều trị viêm gan virus, xơ gan

Để phân biệt nhanh Cà dại với Cà gai leo, bạn đọc cần ghi nhớ 3 điểm chính sau:
– Thân cây cà dại cao từ 2-3m hơn cà gai leo (chỉ 0,6-1m).
– Lá cây cà dại rộng 5-10cm so với 3-4cm của cây cà gai leo.
– Quả Cà dại có màu vàng, đường kính quả từ 10-15mm lớn hơn cà gai leo (chỉ 5-7mm)

2. Cây Cà gai leo mọc ở đâu?

Cà gai leo mọc hoang ở khắp mọi nơi trên đất nước Việt Nam nhưng chủ yếu là ở các tỉnh miền Bắc, từ đồng bằng đến vùng núi, trung du và các khu vực ven biển. Một số tỉnh như Thái Bình, Thanh Hóa, Nghệ An thường được trồng làm hằng rào. Cây hay được trồng để thu hái rễ và cành lá quanh năm.

3. Cà gai leo có độc không?

Cây Cà gai leo không độc, có những trường hợp sử dụng nhầm Cà dại có độc gây ảnh hưởng đến sức khỏe. Người nhiễm độc do sự nhầm lẫn này có biểu hiện ngộ độc trong trong khoảng từ 1 đến 3 ngày, người chán ăn, mệt mỏi, buồn nôn.

4. Các bài thuốc từ cây cà gai leo

Từ xưa cà gai leo đã được sử dụng là dược liệu đầu vị để giải độc và chữa các bệnh về gan. Các bài thuốc từ cà gai leo được nhân dân sử dụng có hiệu quả tốt, tiêu biểu như một số bài thuốc dưới đây:

* Chữa rắn cắn:

Theo kinh nghiệm dân gian Lào, khi bị rắn cắn mà vết thương sưng tấy, nhức nhối, để cấp cứu kịp thời, có thê lấy 30 – 50 g rễ cà gai leo tươi, rửa sạch, giã nhỏ, hòa với khoảng 200 ml nước đun sôi để nguội, chắt nước cho người bị nạn uống tức thì. Ngày uống 2 lần. Người bị nạn sẽ cảm thấy dễ chịu ngay, bớt đau nhức, ngủ được. Sang ngày sau, tiếp tục cho uống nước sắc rễ cà gai leo phơi khô (10 – 30 g, rễ khô, chặt nhỏ, sao vàng, nấu với 600 ml nước còn khoảng 200 ml). Mỗi ngày uống 2 lần. Dùng 3 – 5 ngày là khỏi hẳn.
Với bài thuốc trên, bệnh viện Hưng Nguyên ở Nghệ An đã chữa khỏi hoàn toàn 14 trường hợp bị rắn cắn, trong đó có một vài trường hợp bị nặng.

* Chữa tê thấp:

Rễ cà gai leo, rễ thổ phục linh, rễ xích đồng nam, dây chiều, dây gắm, dây mặt quỷ, dây tơ xanh, vở thân ngũ gia bì (mỗi thứ 1kg), dây đau xương, cành hoặc lá vông nem (mỗi thứ ½ kg). Tất cả chặt nhỏ, nấu với nước nhiều lần để được 1 lít cao. Thêm 500 g đường, cô còn 700 ml . Để nguội. Đổ rượu 30⁰ vào cao cho đủ thành 1 lít. Ngày uống 2 lần, mỗi lần 30 ml. (Kinh nghiệm của hợp tác xã Hợp Châu).

* Chữa ho, ho gà:

Rễ cà gai leo (10g), lá chanh (30g). Sắc uống làm 2 lần trong ngày
Ngoài công dụng trên, cà gai leo còn được nhân dân ở một số nơi dùng chữa say rượu. Người ta cho rằng trong sau khi uống rượu, thỉnh thoảng xát răng bằng rễ cà gai leo thì tránh được say. Nếu đã bị say, uống nước sắc của rễ.

* Chữa phong thấp

a, Rễ cà gai leo, rễ xấu hổ, thổ phục linh, rễ cỏ xước, kê huyết đằng, rễ cỏ tranh, mỗi vị 16 g. Sắc uống.
b, Rễ cà gai leo, vỏ chân chim, rễ cỏ xước, dây đau xương, kê huyết đằng, rễ tầm xuân, mỗi vị 20 g. Sắc uống.

* Chữa tê thấp, bàn chân tê buốt, sợ nước, sợ lạnh, khớp xương đau buốt:

Rễ cà gai leo, rễ lá lốt, quýt rừng, rễ gấc, rễ xuyên tiêu, cốt khí củ, mỗi vị 20 – 30 g. Sắc uống.

* Chữa sưng mộng răng:

Hạt cà gai leo 4g tán nhỏ, cho vào nồi đồng với một ít sáp ong, đốt lá lấy khói xông vào chân răng (Bách gia trân tàng).

Vùng trồng cà gai leo sạch, nguyên liệu đầu vào sản xuất sản phẩm trị bệnh gan

5. Công dụng của cà gai leo

Trước hiệu quả của cây cà gai leo, các nhà khoa học đã đi sâu tìm hiểu và phát hiện ra những công dụng tuyệt vời của cà gai leo, hơn hẳn những gì kinh nghiệm dân gian đã biết, đặc biệt cho bệnh viêm gan virus và xơ gan. Các nhà khoa học đã nghiên cứu và phát hiện ra trong cây cà gai leo có rất nhiều thành phần quý giá làm nên công dụng của cà gai leo:

Thành phần hóa học

Rễ và lá cà gai leo mọc ở Việt Nam có cholesterol, β – sitosterol, lanosterol, dihydrolanosterol. Ngoài ra, rễ chứa 3β – hydroxyl – 5α – pregnan – 16 – on, rễ và lá có solasodenon. Hai chất solasodin và neoclorogenin còn thu được sau khi thủy phân dịch chiết rễ (Hoàng Thanh Hương 1980)
Các nhà khoa học đã phân tích thành phần hóa học thấy alkaloid, glycoalcaloid, saponin, Flavonoid, acid amin và sterol, trong đó nhân glycoalcaloid có tỷ lệ nhiều hơn cả ( u Văn Yên – Phạm Kim Mãn)

Tác dụng dược lý

Tác dụng chữa các bệnh về gan của Cà gai leo đã được các nhà khoa học chứng minh nhờ hoạt chất Glycoalcaloid có tác dụng giải độc và bảo vệ gan, ức chế các loại virus viêm gan, ngăn chặn sự kết thành sợi collagen để ngăn ngừa virus và xơ gan. Glycoalcaloid sẽ phát huy tác dụng nhiều nhất khi sử dụng dưới dạng dịch chiết toàn phần. Ở dạng này, Cà gai leo đặc biệt an toàn, không gây tác dụng phụ. Cụ thể:

Đề tài 1: Đề tài “Nghiên cứu thuốc từ Cây gai cà leo làm thuốc chống viêm và ức chế phát triển của xơ gan” cấp nhà nước do TS. Nguyễn Thị Minh Khai làm chủ nhiệm ở dạng chiết toàn phần và bộ phận hoạt chất chính glycoalcaloid đã được chứng minh có tác dụng bảo vệ gan, ức chế xơ gan. Ở dạng toàn phần và dạng chiết glycoalcaloid được chứng minh có tác dụng chống viêm và tác dụng antioxidant rất tốt.

Kết quả điều trị ở nhóm sử dụng cà gai leo đạt mức rất tốt và tốt ở mức 66.7%, ngược lại ở các nhóm chứng (Flacebo) thuốc không gây tác dụng ngoài ý muốn; chỉ đạt trung bình và kém ở mức 93.3% khi được thử nghiệm tác dụng trên lâm sàng trên 60 bệnh nhân viêm gan B mãn tính thể hoạt động.
Có thể thấy cho đến nay bệnh viêm gan B mãn tính thể hoạt động vẫn còn là nỗi lo lắng của ngành y tế trong nước. Những kết quả nghiên cứu trên giúp chúng ta có thể rút ra kết luận rằng cây cà leo gai làm thuốc chưa bệnh viêm gan đặc biệt là viêm gan B mãn tính thể hoạt động. Ngoài ra interferon được coi là loại thuốc quan trọng nhất để chữa bệnh viêm gan B này thì lại quá đắt và có nhiều tác dụng phụ.

Đề tài 2: Đề tài “Nghiên cứu điều trị hỗ trợ bệnh nhân viêm gan virut B mãn tính thể hoạt động bằng thuốc Cà gai leo (lâm sàng giai đoạn 3)” đã được thử nghiệm lâm sàng trên 90 bệnh nhân viêm gan B mãn tính thể hoạt động với liều lượng 0,25g, mỗi ngày uống 6 viên trong vòng 2 tháng so sánh với nhóm chứng bao gồm 90 bệnh nhân tại 3 bệnh viện 108, 354 và 103 thì rút ra được các kết luận sau:

Các triệu chứng lâm sàng như mệt mỏi, nước tiểu vàng, da niêm mạc vàng…có tác dụng giảm nhanh (P<0,05), Bilirubin và transaminase so với nhóm chứng về bình thường nhanh hơn (P<0,05).
Những biến đổi sau điều trị về Marker của virus viêm gan B là rõ rệt tại 3 bệnh viện 108, 354, 103 (theo thứ tự) là: chuyển đảo huyết thanh 37,8% (63,3%; 26,7%; 23,3%), mất HBsAg 5,6% (0%; 16,7%; 0%), HBV-DNA • Tại bệnh viện 103, 6 tháng điều trị kéo dài của 7 bệnh nhân đã cho kết quả có 1 bệnh nhân mất HBsAg và xuất hiện Anti HB. Thuốc không gây tác dụng ngoài ý muốn trên xét nghiệm và lâm sàng.

Đề tài 3: Đề tài “Nghiên cứu lâm sàng tổn thương gan do tiếp xúc nghề nghiệp với TNT và tác dụng bảo vệ gan của Cà gai leo trên thực nghiệm” đã được luận án tiến dĩ Dược học 1997 thử nghiệm và đưa ra kết luận:

Dịch chiết của cây cà gai leo có tác dụng hạn chế trọng lượng gan do nhiễm độc, bảo vệ gan chuột dưới ảnh hưởng của TNT với các khả năng, ngăn chặn hiện tượng thoái hóa mỡ và chảy máu vi thể trong nhu mô gan, giảm sự tan rã và tế bào của nhu mô gan vì vậy cấu trúc nan hoa của tiểu thùy gan được bảo tồn.

Đề tài 4: Đề tài “Nghiên cứu cây cà gai leo làm thuốc chống viêm và ức chế xơ gan” đã được Luận án tiến sĩ Dược học 2002 thử nghiệm trên mô hình chống viêm mạn, trên collagenase dưới dạng chiết toàn phần và glycoalcaloid cà gai leo, mô hình xơ gan thực nghiệm chống oxy hóa rút ra được kết quả như sau:

Mô hình u hạt thực nghiệm dưới dạng chiết toàn phần và glycoalcaloid cà gai leo làm trọng lượng u giảm theo thứ tự 42,2% và 35,2%
Mô hình gây xơ gan dưới dạng chiết toàn phần làm giảm hàm lượng collagen là 27%, dạng glycoalcaloid là 27,6%
Hoạt chất chống oxy hóa trong vivo là 47,5%
Ngoài ra trong quá trình nghiên cứu đã thử tác dụng gen gây ung thư của virus và gen ức chế ung thư p53 và Rb, cũng như tác dụng dược lý mới của cây cà gai leo như tác dụng trên hệ miễn dịch, trên tế bào ung thư.
Đồng thời xác định được độc tính trường diễn, độc tính cấp và bán trường diễn của cây cà gai leo.

PGS, TS Trịnh Thị Xuân Hòa – chủ nhiệm đề tài nghiên cứu Cà gai leo hỗ trợ điều trị viêm gan virus B

Từ những kết quả đó, Công ty TNHH Tuệ Linh là đơn vị đầu tiên đã ứng dụng cà gai leo vào thực tế sản xuất, kết hợp với mật nhân tạo ra sản phẩm TPBVSK Giải độc gan Tuệ Linh – nhằm mở ra một phương pháp mời từ thảo dược hiệu quả mà an toàn, chi phí hợp lý.

Đề tài: “ Đánh giá kết quả bước đầu của viên Giải Độc Gan Tuệ Linh trong hỗ trợ điều trị viêm gan virút B mạn tính”

Chủ nhiệm đề tài: TS. Nguyễn Ngọc Quang chủ nhiệm khoa truyền nhiễm bệnh viện TW quân đội 108
Tác giả: Nguyễn Ngọc Quang, Vương Phúc Đường, Vũ Viết Sáng, Nghiêm Xuân Hoàn, Nguyễn Duy Trường, Nguyễn Trọng Thế, Nguyễn Duy Như.
Thời gian nghiên cứu: 2012
Trung tâm nghiên cứu: Khoa Truyền nhiễm, Bệnh viện Trung ương quân đội 108.
Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng được chọn vào nghiên cứu là các bệnh nhân có đủ các tiêu chuẩn lựa chọn nhưng chưa có điều kiện kinh tế để dùng các thuốc Nucleoside và IFN (là các thuốc đặc trị cho Viêm gan B). Bệnh nhân được cho dùng Giải độc gan Tuệ Linh liều 6 viên chia 2 lần/ngày trong vòng 6 tháng kết hợp với phác đồ nền.

Nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng trên 33 bệnh nhân viêm gan B vừa và nặng. Để tránh nhầm lẫn, tất cả các bệnh nhân đều được sinh thiết gan để xác định chắc chắn là viêm gan B mạn tính. Các bệnh nhân được uống 6 viên Giải độc gan Tuệ Linh ngày chia 2 lần sau khi ăn, bệnh nhân được theo dõi định kỳ theo tháng. Đặc biệt đã áp dụng kỹ thuật RT-PCR để định lượng nồng độ vi rút trong máu của bệnh nhân trước và sau 3 tháng, 6 tháng điều trị, đây là phương pháp cho kết quả chính xác nhất hiện nay.
Theo báo cáo tổng hợp kết quả đề tài cho thấy các triệu chứng như mệt mỏi, chán ăn, gan to, đau hạ sườn phải, vàng da ở bệnh nhân giảm nhanh và hết hoàn toàn sau 2 tháng điều trị. Men gan (AST và ALT) về bình thường sau 6 tháng lần lượt là 60,6% và 72,7%. Các xét nghiệm nồng độ vi rút ở trong máu bệnh nhân cho thấy: sau điều trị bằng viên Giải độc gan Tuệ Linh có 39,4% bệnh nhân có nồng độ vi rút giảm trên 100 lần, 18% bệnh nhân giảm tới ngưỡng không thể phát hiện được. Đặc biệt có 2 bệnh nhân âm tính HbsAg (chiếm 6,1%). Các bác sĩ cũng khẳng định chưa tìm thấy một tác dụng phụ nào của viên Giải độc gan Tuệ Linh.

” Kết quả đạt được của đề tài là rất khả quan và đặc biệt, bởi từ trước cho đến này chưa có dược liệu nào được chứng minh có thể làm âm tính vi rút viêm gan B và giảm nồng độ vi rút mạnh như vậy.”

>>Chi tiết về nghiên cứu xem TẠI ĐÂY

Nghiên cứu lâm sàng “Viên Giải độc gan Tuệ Linh cho người viêm gan virus B mạn tính thể hoạt động” tại Bệnh viện Trung Ương quân đội 108

Xem buổi nghiệm thu nghiên cứu lâm sàng Giải độc gan Tuệ Linh tại bệnh viện Quân đội TW 108

10 năm đồng hành cùng các bệnh nhân viêm gan virus, xơ gan, Giải độc gan Tuệ Linh đã trở thành giải pháp không thể thiếu giúp hàng nghìn người khống chế virus viêm gan, ngăn ngừa xơ gan, sức khỏe trở lại. Cùng xem người Việt khắp nơi sử dụng Giải độc gan Tuệ Linh hiệu quả như thế nào TẠI ĐÂY

Xem thêm: Sự thực về tác dụng của cây Cà gai leo Bạn có thể mua sản phẩm Giải độc gan Tuệ Linh TẠI ĐÂY