HBsAb là gì? Chỉ số cho biết bạn đã khỏi viêm gan B hay chưa

Viêm gan B là một bệnh nhiễm trùng do virus viêm gan B (HBV) gây ra, có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như xơ gan, ung thư gan… Để chẩn đoán và theo dõi bệnh viêm gan B, bạn cần phải làm xét nghiệm máu để kiểm tra các chỉ số liên quan đến HBV. Trong số đó, chỉ số HBsAb là một chỉ số rất quan trọng, vì nó cho biết bạn có miễn dịch với HBV hay không, và bạn có cần tiêm vaccine viêm gan B hay không. Bài viết này sẽ giúp bạn tìm hiểu về chỉ số HBsAb trong xét nghiệm viêm gan B, bao gồm định nghĩa, ý nghĩa và cách xét nghiệm.

HBsAb là gì?

Khi cơ thể bạn có sự tiếp xúc với virus viêm gan siêu vi B do bị phơi nhiễm với máu, quan hệ tình dục không an toàn với người nhiễm virus viêm gan B hay cả khi bạn đã được tiêm vacxin phòng viêm gan B, hệ thống miễn dịch sẽ tấn công, tiêu diệt chúng như một kẻ “xâm lược” và bảo vệ cơ thể. Đây là phương thức đề kháng tự vệ quan trọng của cơ thể.

Virus viêm gan B có vỏ bọc protein trên bề mặt (hay còn gọi là kháng nguyên) khi vào trong cơ thể sẽ kích thích hệ thống miễn dịch của bạn sản xuất kháng thể để chống lại nó. Đầu tiên hệ thống miễn dịch đặc hiệu sẽ sản xuất kháng thể IgM. Kháng thể này sẽ kích thích hệ thống miễn dịch bổ sung, thúc đẩy thực bào và trung hòa độc tố mầm bệnh. Chúng xuất hiện trong giai đoạn cấp tính nhưng lại không bền vững sau đó giảm dần và biến mất.

Đáp ứng tiên phát được thực hiện bởi IgM, sau đó hệ thống miễn dịch tăng sản xuất kháng thể IgG tiếp tục chống lại virus viêm gan B. Một số kháng thể IgG trở thành tế bào ghi nhớ, và khi virus viêm gan B tấn công một lần nữa hệ thống miễn dịch sẽ nhanh chóng sản xuất kháng thể IgG để chống lại chúng. Kháng thể này luôn được tạo ra, có sẵn trong máu cho đến hết cuộc đời. Vì vậy, khi cơ thể bạn vô tình tiếp xúc với virus viêm gan B, hệ thống miễn dịch sẽ sản sinh ra các kháng thể đặc hiệu tấn công và tiêu diệt chúng.

Trong đó, HbsAb (hay Anti – HBs) là một trong những loại kháng thể được hình thành để bảo vệ cơ thể trước sự tấn công của virus viêm gan B. Đây là kháng thể sinh do hệ thống miễn dịch của cơ thể sinh ra để đáp ứng lại trước sự tấn công của kháng nguyên trên bề mặt của virus viêm gan B (HBsAg).

Tại sao phải làm xét nghiệm HBsAb?

Viêm gan B là căn bệnh có diễn biến âm thầm, trong 6 tháng đầu ủ bệnh (giai đoạn cấp tính) người bệnh thường không có triệu chứng gì nên hầu hết mọi người không phát hiện được. Và thậm chí nguy hiểm hơn, ngay cả khi bước sang giai đoạn mãn tính thì cũng vẫn có rất ít dấu hiệu cho thấy mình đã bị nhiễm viêm gan B. Chính vì vậy, xét nghiệm là cơ sở chính xác nhất để phát hiện và đánh giá tình trạng bệnh. Đặc biệt, làm xét nghiệm HBsAb là rất cần thiết giúp đánh giá khả năng tự bảo vệ cơ thể trước sự tấn công của virus viêm gan B.

Xét nghiệm định lượng HBsAb là phương pháp đo nồng độ kháng thể virus viêm gan B có trong máu. Chuẩn đoán chính xác nhất tình trạng bệnh cũng như khả năng miễn dịch của cơ thể. Ngoài ra, xét nghiệm còn đánh giá hiệu quả sau khi tiêm vacxin và khả năng đáp ứng của cơ thể đối với bệnh nhân đang điều trị viêm gan B.

Xét nghiệm này không liên quan đến việc ăn uống, dùng các loại thuốc, vận động hay cần phải kiêng cữ, nên người bệnh không cần chuẩn bị gì đặc biệt trước đó. Có thể lấy máu đo nồng độ HbsAb nói riêng cũng như các xét nghiệm viêm gan siêu vi khác nói chung tại bất cứ thời điểm nào trong ngày.

Sau khi lấy mẫu, ống nghiệm chứa máu của bạn sẽ được gửi đến phòng thí nghiệm để phân tích. Từ kết quả xét nghiệm, bác sĩ sẽ đánh giá tình trạng bệnh cũng như có pháp đồ điều trị thích hợp với từng đối tượng cụ thể.

Bạn nên đi làm xét nghiệm HBsAb trong trường hợp nào?

Việc xét nghiệm HBsAb là rất quan trọng, nhưng không phải ai cũng biết rõ khi nào nên thực hiện xét nghiệm này. Dưới đây là một số trường hợp mà bạn sẽ được chỉ định thực hiện xét nghiệm viêm gan B:

– Trước tiên, những người đang điều trị viêm gan B.

– Những trường hợp sinh sống tại vùng có nguy cơ lây nhiễm viêm gan B cao.

– Đối tượng thường xuyên dùng chất gây nghiệm.

– Người nhiễm HIV.

– Đã từng có quan hệ tình dục không an toàn.

– Trường hợp có chỉ số AST, ALT cao thất thường.

– Trẻ em có mẹ dương tính với HBsAg.

– Đối tượng muốn hiến máu, hiến tạng.

Kết quả xét nghiệm HBsAb có ý nghĩa như thế nào?

Các kết quả xét nghiệm HBsAb sẽ cho biết tình trạng kháng thể kháng kháng virus viêm gan B trong cơ thể bạn. Cụ thể là:

1. Xét nghiệm HBsAb dương tính

HBsAb dương tính có nghĩa là trong cơ thể bạn đã tồn tại kháng thể chống lại viêm gan siêu vi B, có thể phòng trừ sự lây nhiễm virus viêm gan B. Thông thường, loại kháng thể này sẽ được tạo ra trong hai trường hợp như sau:

• Khi bệnh nhân đã từng bị nhiễm viêm gan B cấp tính hoặc không nhưng hiện tại đã khỏi bệnh. Điều đó có nghĩa cơ thể bạn đã loại bỏ được virus viêm gan B và đã tạo ra được kháng thể để bảo vệ bạn khỏi sự tấn công của virus, thì xét nghiệm HBsAb sẽ cho kết quả “dương tính”.
• Người chưa từng bị nhiễm virus viêm gan B nhưng đã được tiêm phòng viêm gan B đúng cách, trong điều kiện cơ thể khỏe mạnh và khả năng đáp ứng miễn dịch tốt thì xét nghiệm HBsAb cũng sẽ cho ra kết quả “dương tính” .

2. Xét nghiệm HBsAb âm tính

Trong trường hợp kết quả xét nghiệm HBsAb âm tính (-), thì cũng không thể đưa ra kết luận rằng bạn có nguy cơ mắc bệnh viêm gan B. Mà lúc này cần kết hợp với chỉ số xét nghiệm kháng nguyên bề mặt virus viêm gan B là HbsAg.

Nếu kết quả xét nghiệm cho thấy cả 2 chỉ số này đều là âm tính, có nghĩa là bệnh nhân chưa bị nhiễm virus viêm gan B và cũng chưa có kháng thể bảo vệ cơ thể do chưa được tiêm phòng vacxin hoặc tiêm phòng không hiệu quả. Bạn cần liên hệ với các cơ sở y tế có y tín để được tiêm vacxin phòng ngừa.

Còn nếu kết quả cho thấy HBsAb (-), nhưng HbsAg (+)  thì chứng tỏ virus viêm gan trong cơ thể đang ở giai đoạn hoạt động hoặc hoạt động mãn tính và cơ thể không tạo ra được kháng thể chống lại virus. Người bệnh đến các bệnh viện có y tín, các bác sĩ sẽ khám và có phác đồ điều trị phù hợp với từng đối tượng giúp nâng cao sức đề kháng và tăng tỉ lệ đào thải virus ra khỏi cơ thể.

Xem chi tiết: HBsAg là gì và ý nghĩa của nó?

3. Nồng độ HBsAb như thế nào là an toàn?

Định lượng nồng độ HBsAb sẽ biết được kháng thể đang tồn tại trong cơ thể bạn là mạnh hay yếu, có khả năng bảo vệ cơ thể trước sự tấn công của virus viêm gan B hay không?

Không phải khi có kháng thể HBsAb là cơ thể có khả năng chống lại bệnh viêm gan B. Mà điều quan trọng là kháng thể mạnh hay yếu và khả năng miễn dịch tốt thì mới không nhiễm bệnh. Ngược lại, nếu nồng độ kháng thể HBsAb thấp và hệ miễn dịch yếu thì chúng ta vẫn có nguy cơ nhiễm virus viêm gan B rất cao.

Định lượng HBsAb được chia ra thành 3 mức độ như sau:

• Nếu định lượng Anti – HBs trong cơ thể chỉ dừng lại ở mức dưới 10IU/ml, điều đó có nghĩa nồng độ kháng thể đang ở mức rất thấp, chưa đủ để có tính bảo vệ cơ thể. Đây là một tình trạng báo động, người bệnh nên tiêm phòng vacxin ngay để cơ thể có kháng thể mạnh hơn chống lại bệnh.
• Nếu định lượng Anti HBs trong cơ thể ở mức 10-100IU/ml cho thấy cơ thể đã có kháng thể bảo vệ nhưng rất yếu. Để tăng cường lượng kháng thể bảo vệ cơ thể tốt nhất bạn nên đi tiêm nhắc lại một mũi vacxin.
• Nếu định lượng Anti HBs trong cơ thể đạt mức 100-1000 UI/ml điều này cho thấy kháng thể có tính bảo vệ rất mạnh. Đồng nghĩa với việc cơ thể có khả năng chống lại việc mắc bệnh viêm gan B và miễn nhiễm với virus và bạn không cần tiêm phòng vacxin.

Chúng ta nên làm gì khi HBsAb âm tính?

Khi xét nghiệm HBsAb âm tính bạn nên làm thêm các xét nghiệm khác như: HBsAg…nếu kết quả đều âm tính, điều này có nghĩa bạn không bị nhiễm virus viêm gan B. Tốt nhất bạn nên tiêm vắc-xin, chủ động hình thành kháng thể để bảo vệ bản thân và mọi người xung quanh. Một điều cần lưu ý lúc này là ngay cả những người miễn dịch với viêm gan B thông qua tiêm chủng vẫn có nguy cơ mắc viêm gan B, nếu lượng kháng thể sụt giảm mà không tiêm nhắc lại. Vì vậy bạn nên kiểm tra định kỳ nồng độ HbsAb để chắc chắn về tình trạng sức khỏe.

Tuy nhiên, nếu xét nghiệm HBsAb âm tính nhưng các xét nghiệm viêm gan B khác dương tính, điều này lại có nghĩa là bạn đang bị nhiễm virus đang hoạt động hoặc mãn tính mà không có khả năng tạo kháng thể. Việc tiêm phòng vacxin lúc này là vô nghĩa. Thay vào đó, bác sĩ sẽ lập phác đồ chống virus và theo dõi lâu dài cho bạn nhằm ngăn chặn bệnh cảnh nhiễm siêu vi tiến triển đến viêm gan mãn tính, xơ gan hay ung thư gan.

Một điều đáng mừng là có hơn 90% trường hợp tự khỏi mà không cần thuốc điều trị và có miễn dịch suốt đời với viêm gan B mà không cần phải tiêm ngừa. Trường hợp tiến triển thành mạn tính bạn cũng không nên quá lo lắng hãy suy nghĩ tích cực, xây dựng lối sống lành mạnh, điều trị hợp lí và đúng cách thì thì tỷ lệ chuyển thành viêm gan mạn, xơ gan hoặc ung thư gan là rất thấp.

Ngoài ra, virus viêm gan rất dễ lây, khả năng lây nhiễm cao gấp khoảng 100 lần so với HIV. Vì vậy, người bệnh cần thực hiện các biện pháp an toàn để tránh lây nhiễm cho mọi người xung quanh.

Kết luận

Viêm gan là một kẻ giết người thầm lặng, nó gây ra hàng triệu cái chết mỗi năm. Trong giai đoạn đầu mắc bệnh có rất ít hoặc không có các biểu hiện trên lâm sàng nên người bệnh không đi khám và phát hiện bệnh kịp thời. Vì vậy một hành động quan trọng bây giờ là nâng cao nhận thức về căn bệnh này.

HBsAb là xét nghiệm cần thiết để đánh giá khả năng miễn dịch của cơ thể bằng cách sinh ra các kháng thể chống lại kháng nguyên bề mặt virus viêm gan B. Từ đó, chúng ta có thể biết được bản thân mình khả năng chống lại virus hay không và cần đi tiêm phòng hay không. Vì vậy, đây là một trong các xét nghiệm quan trọng giúp chủ động tự bảo vệ bản thân trước virus viêm gan B.

Link tham khảo: www.hepb.org/languages/vietnamese/dr-trinh/