Thực trạng đáng báo động của Viêm gan virus, xơ gan, ung thư gan tại Việt Nam

Hơn 8000 người tử vong vì tai nạn giao thông mỗi năm. Hơn 3500 người tử vong do HIV/AIDS và hơn 25.000 người tử vong do ung thư gan. Đó là kết quả thống kê của năm 2018. Khi vấn đề tai nạn giao thông, HIV/AIDS đã trở thành vấn nạn quốc gia, thì liệu những con số tử vong do ung thư gan có khiến chúng ta phải suy ngẫm?
Ngày hôm nay, phóng viên chúng tôi đã có cuộc trao đổi với Giáo sư. TS Lê Trung Hải – Chủ tịch Hội gan Mật Việt Nam để tìm hiểu vấn đề này!

Thiếu tướng GS.TS Lê Trung Hải – Chủ tịch Hội gan Mật Việt Nam

Xin chào Giáo sư!
Thưa Giáo sư, theo con số thống kê. Cho thấy tỉ lệ tử vong ung thư gan hiện nay cao cấp 3-4 lần so với 2 vấn nạn trên. Điều đấy chứng tỏ tình trạng ung thư gan đang thực sự đáng báo động?

Đúng vậy. Năm 2018, theo thống kê số bệnh nhân ung thư gan đã vượt ung thư phổi, xếp thứ nhất về tỷ lệ mắc mới lẫn tỷ lệ tử vong tại Việt Nam; với khoảng 50.000 trường hợp mắc mới và 25.000 ca tử vong do ung thư gan mỗi năm. Trong đó, 80% ca ung thư gan có nguyên nhân từ nhiễm virus viêm gan B.

Giáo sư vừa nhắc đến 80% số ca mắc ung thư gan là do viêm gan B. Vậy, nguyên nhân nào dẫn đến tỉ lệ cao như vậy, thưa giáo sư?

Hiện nay nước ta, với tỷ lệ gan 20% dân số nhiễm virus viêm gan B. Số người chết hàng năm lên đến 100 nghìn trường hợp, do biến chứng xơ gan giai đoạn nặng hoặc do ung thư gan. Thực tế hiện nay, chúng ta phải đối mặt với nhiều khó khăn thách thức, gây thiệt hại to lớn về kinh tế, xã hội do chính căn bệnh này đem lại. Mỗi người bệnh viêm gan virus B phải bỏ ra chi phí điều trị từ 4 đến 5 triệu đồng một tháng. Như vậy, trong một năm chi phí điều trị bệnh từ loại virus viêm gan này lên đến 330 nghìn tỷ đồng.
Việt Nam hiện có số người bị viêm gan do virus B rất cao. Nhưng người dân chỉ đề phòng các loại virus như HIV mà không biết rằng, virus viêm gan B rất dễ lây nhiễm qua đường truyền máu và quan hệ tình dục không lành mạnh.
Người dân không có thói quen khám bệnh tầm soát về viêm gan nên phần lớn để đến khi bị xơ gan, thậm chí ung thư mới biết. Đặc biệt, viêm gan B làm tăng nguy cơ ung thư gan cao gấp 200 lần so với người bình thường. Trong bối cảnh Việt Nam là vùng “ổ dịch” của viêm gan B thì nguy cơ ung thư hóa do viêm gan virus lại càng gia tăng.
Tỉ lệ người mang virus rất cao, trong khi nhận thức và sự quan tâm của người dân không cao là nguy cơ khiến virus viêm gan B biến chứng nghiêm trọng.

Nếu như HIV/AIDS có Ủy ban Quốc gia phòng chống HIV/AIDS, vấn nạn tai nạn giao thông có thành lập Ủy ban an toàn giao thông Quốc gia để phòng chống các vấn nạn này, thì virus viêm gan – với mức độ nguy hiểm như vậy, công tác phòng ngừa căn bệnh này đã được tiến hành ra sao, thưa Giáo sư?

Những năm gần đây, công tác điều trị và dự phòng căn bệnh này đã được các cơ quan Y tế tiến hành đẩy mạnh. Việc thực hiện tiêm chủng vắc-xin viêm gan B đã giúp hạ thấp tỷ lệ viêm gan virus B trong cộng đồng, nhất là đối với trẻ em. Nhiều tỉnh, thành phố do thực hiện tiêm vắc-xin viêm gan B cho trẻ sơ sinh đủ ba liều cơ bản, đã giúp giảm tỷ lệ nhiễm vi-rút viêm gan B chỉ còn từ 0,5 đến 1,5% số trẻ em ở nhóm dưới 10 tuổi.
Bộ Y tế đã ban hành Kế hoạch phòng, chống bệnh viêm gan virus giai đoạn 2015-2019 với mục tiêu giảm lây truyền virus viêm gan và tăng khả năng tiếp cận của người dân với các dịch vụ dự phòng, chẩn đoán, điều trị và chăm sóc bệnh viêm gan virus. Bản Kế hoạch đã đưa ra năm nhóm giải pháp để định hướng các hoạt động phòng, chống viêm gan virus của các đơn vị, địa phương trên phạm vi cả nước.

Bên cạnh đó, Hội Gan Mật Việt Nam đã xây dựng một bản đồng thuận, hướng dẫn cho các hội viên trên toàn quốc về phương pháp dự phòng, điều trị bệnh viêm gan virus B.
Tuy nhiên, những hậu quả và gánh nặng bệnh tật do viêm gan virus B vẫn còn rất nghiêm trọng. Điều đó đòi hỏi các cơ quan  quản lí, cơ quan chuyên môn cần tập trung nghiên cứu, đưa ra giải pháp để phòng, chống hiệu quả căn bệnh này trên quy mô tương tự như cuộc chiến với những căn bệnh truyền nhiễm khác như HIV/AIDS hay bệnh lao và tiến tới loại trừ bệnh viêm gan như mục tiêu Tổ chức Y tế Thế giới đưa ra.

Còn với mỗi cá nhân trong xã hội, cần phải làm gì để phòng ngừa căn bệnh này, thưa Giáo sư?

Viêm gan virus B thường không có biểu hiện rõ ràng. Chính vì vậy, để phòng ngửa căn bệnh này, tiêm chủng viêm gan B là cách hiệu quả nhất, đặc biệt đối với trẻ em, hiệu quả có thể đạt đến trên 95% ở trẻ em.
Ngoài ra, bản thân mỗi người cần có 1 lối sống và sinh hoạt lành mạnh, an toàn để ngăn ngừa con đường lây nhiễm qua máu của virus viêm gan B.
Trường hợp bị nhiễm virus viêm gan B, để kịp thời ngăn chặn sự tiển triển của bệnh, người bệnh cần thường xuyên kiểm tra sức khỏe định kỳ 6-12 tháng, để có thể phát hiện bệnh kịp thời, từ đó có phương pháp khống chế viêm gan B hiệu quả.
Ngoài ra, việc thay đổi chế độ sinh hoạt, ăn uống là rất quan trọng, giúp giảm bớt gánh nặng cho gan, ngăn ngừa tình trạng bệnh chuyển biến xấu khó kiểm soát.
Đó là những cách phòng tránh viêm gan B rất cụ thể cho cả những người đã, đang và chưa mắc viêm gan B.

Trước những hậu quả nghiêm trọng do virus viêm gan B gây ra, Hội Gan mật Việt Nam đã có những hoạt động gì để giúp cộng đồng nâng cao nhận thức về căn bệnh này?

Trước diễn biến phức tạp của virus viêm gan B, Hội Gan Mật Việt Nam đã họp toàn thể các chuyên gia gan mật trong cả nước xây dựng bản hướng dẫn điều trị giúp cho các hội viên, các bác sĩ từ trung ương đến địa phương.
Năm 2012, lần đầu tiên phong trào toàn dân chung tay “đánh gục” virus viêm gan được phát động trong cả nước. Phong trào đang thật sự đi vào cuộc sống, thu được một số kết quả bước đầu: khám và xét nghiệm cho hơn 2,98 triệu người; phát hiện gần 106 nghìn người nhiễm virus viêm gan B và 2.383 người ung thư gan nguyên phát. Ðể đẩy mạnh việc phòng ngừa và điều trị bệnh virus viêm gan B, Hội Gan mật Việt Nam phối hợp các chuyên gia đầu ngành lĩnh vực gan mật xây dựng Hướng dẫn điều trị giúp cho các đội ngũ bác sĩ từ trung ương đến địa phương.

Và đặc biệt, trong gần 1 thập kỉ qua, Hội Gan mật Việt Nam cùng với sự đồng hành của nhãn hàng Giải độc gan Tuệ Linh đã tiến hành tuyên truyền vận động những người chưa được khám và xét nghiệm viêm gan đến tại cơ sở y tế để khám và xét nghiệm, đồng thời tiến hành sàng lọc phát hiện những người đang bị viêm gan virus, xơ gan hoặc ung thư gan để được hướng dẫn điều trị, hạn chế thấp nhất tỷ lệ tử vong. Thông qua các chương trình thiện nguyện như: Chung tay cùng Bệnh nhân nghèo đẩy lùi viêm gan virus, xơ gan; Khám sàng lọc viêm gan B miễn phí ở Nghệ An; Hành trình Chung tay vì sức khỏe cộng đồng, phát sách cẩm nang chăm sóc sức khỏe lá gan miễn phí tại nhiều địa phương, khu vực…Tất cả nhằm hướng tới mục tiêu nâng cao kiến thức cộng đồng về bệnh cũng như giúp cộng đồng điều trị viêm gan virus, xơ gan đúng đắn, hiệu quả với chi phí tiết kiệm hơn.
Nếu toàn xã hội cùng vào cuộc với quyết tâm cao độ, với tinh thần trách nhiệm cao, tôi hoàn toàn tin tưởng, căn bệnh nguy hiểm đó sẽ bị đẩy lùi.

Vâng! Xin chân thành cảm ơn Giáo sư đã có những chia sẻ rất hữu ích trong buổi trò chuyện ngày hôm nay!